Quảng Nam hay cãi, do đâu?
Cuộc khẩu chiến giữa
cảnh sát giao thông và người dân - Ảnh: Minh họa (TL)
Đã có nhiều giả định về nguyên nhân
nguồn gốc của tập quán nầy. Phần lớn các giả định tỏ ra không mấy thiện cảm, có
thiên hướng tiêu cực về tính hay cãi nầy. Thậm chí có người cho rằng dân vùng
Quảng Nam tính tình hung hãn hung hăng, nóng nảy nên hay cự cãi.
 |
|
Vì rẻo đất chiến lược, với đèo Hải Vân
là tuyến phòng ngự rất khó vượt qua, hai bên Việt – Chiêm cãi qua, cãi lại,
giằng co nhau quyết liệt nhiều năm trời. Ảnh: Vũ Công Điền
|
Người
viết bài nầy mạo muội đưa ra giả định cho rằng tính hay cãi của người Quảng Nam
có liên quan đến hoàn cảnh, vị trí địa lý của đất Quảng Nam. Đó là mối liên
quan giữa đất và người. Điều nầy dễ nhận ra ở đất và cây. Tùy theo thổ nhưỡng
thổ ngơi mà cây ra trái lại có vị khác nhau. Quýt ở Giang Nam vốn ngọt nhưng
nếu bứng đem trồng ở Giang Bắc thì "có giỏi tay trồng cũng hóa chua"
(thơ Hoàng Lộc).
Phong
tục, tập quán của người dân Quảng Nam gắn liền với phong cảnh, phong thổ, thổ
nhưỡng, thổ ngơi của đất Quảng Nam. Quảng Nam có những con sông lớn như Cẩm Lệ,
Thu Bồn... bồi đắp phù sa màu mỡ cho những nương dâu, ruộng lúa phì nhiêu tươi
tốt. Sông sâu, nước trong, núi non hùng vĩ đã hun đúc nên con người Quảng Nam
có tư chất thâm trầm, nói năng bộc trực, tính tình thẳng thắn, thật thà chất
phác.
Tâm thế tranh cãi để sinh tồn
Điều
kiện thiên nhiên quá ư nghiệt ngã, đầy bất trắc đã tạo nên người Quảng Nam có
thói quen chịu đựng, nhẫn nại, chuyên cần, chăm chỉ và luôn có tâm thế đấu
tranh để sinh tồn. Người Quảng Nam không dễ dàng tiếp thu ý kiến của người khác
là vì sống trong bất trắc, quen hoài nghi cảnh giác nên phải tranh luận cho ra
lẽ rồi mới đồng thuận.
Vì rẻo đất chiến lược, với đèo Hải Vân
là tuyến phòng ngự rất khó vượt qua, hai bên Việt – Chiêm cãi qua, cãi lại,
giằng co nhau quyết liệt nhiều năm trời. Ảnh: Vũ Công Điền
Phải
chăng có tranh cãi mới sáng tỏ vấn đề. Có lật ngược vấn đề để tranh luận thì
mới có cái nhìn toàn diện, khách quan. Nếu tranh luận không cần thiết thì sẽ
không có phản biện và ngày nay người ta không cần đến luật sư. Nhiều người nghĩ
rằng tính hay cãi là do tính bướng bỉnh, sân si, nóng nảy. Nhưng thiết nghĩ
tranh cãi khác với cự cãi, cãi bướng cãi bừa... Chính nhờ không dễ dàng chấp
nhận những lề thói cổ hủ, những luật lệ bất công trói buộc nên người Quảng Nam
thường tiên phong trong các phong trào như phong trào Duy Tân, phong trào chống
thuế ở Đại Lộc, phong trào cắt tóc ngắn, mặc Âu phục (do cụ Phan Chu Trinh
xướng xuất); phong trào thơ mới (cụ Phan Khôi ),...
Đặc
biệt trong cuộc khởi nghĩa của Việt Nam Quang Phục Hội do vua Duy Tân làm Chủ
Súy, trong ủy ban khởi nghĩa có nhiều người Quảng Nam giữ cương vị chủ chốt như
Thái Phiên, Trần Cao Vân, Phan Thành Tài, Lê Ngung, Nguyễn Súy, Lê Cơ, Lê Đình
Dương... Việc bại lộ, vua Duy Tân bị Pháp đưa đi đày, Thái Phiên và ba đồng chí
bị hành quyết. Để ghi nhớ người anh hùng dân tộc thành phố Đà Nẵng đã một thời
mang tên Thái Phiên.
Có
người cho rằng "Đất Quảng Nam chưa mưa đà thấm" là cách
nói thậm xưng nói quá... nhưng thật ra chẳng quá chút nào vì người Quảng Nam rất
nhạy bén, rất ưu thời mẫn thế. Thật vậy, thường những người làm cách mạng thuộc
loại cá thể đột biến, không theo lẽ thường tình.
Cãi…
thuộc bản sắc
"Bất cứ tộc người nào buông
lỏng sự giữ gìn bản sắc của mình đều sẽ bị tiêu vong".
Trong cuốn "Có 500 năm như thế" của nhà khảo cứu Hồ Trung Tú có chương mục lý giải khá thú
vị về tính hay cãi của người Quảng Nam. Theo tác giả thì trong suốt 500 năm
người Chăm và người Việt sống cạnh nhau, xen kẽ nhau, làng này cách làng kia
một cánh đồng, một con bàu, thậm chí một con đường. Có lúc có nơi họ tôn trọng
hòa hiếu nhau, nhưng bao giờ cũng giữ bản sắc văn hóa riêng của dân tộc mình.
Từ đó xảy ra sự xung đột do sự dị biệt giữa hai nền văn hóa như chế độ phụ hệ,
mẫu hệ; như tín ngưỡng của người Việt là Trời Phật, của người Chăm là SiVa,
Visnu. Đó là nguyên nhân của tính hay cãi.
Hồ
Trung Tú rất có lý khi cho rằng: "Bất cứ tộc người nào buông lỏng sự
giữ gìn bản sắc của mình đều sẽ bị tiêu vong". Đây là một khẳng định,
một lời cảnh báo có giá trị như một quy luật lịch sử mà các nhà làm văn hóa cần
quan tâm. Hồ Trung Tú càng có lý khi cho rằng cãi nhau để khẳng định mình, cố
trung thành với niềm tin của mình, bất luận đúng sai không chỉ là tính bảo thủ
mà còn là sự sống còn của bản sắc văn hóa. Ông gần như xác quyết: "Phải
chăng chính nhờ thế mà họ đã bảo lưu được bản sắc văn hóa của mình suốt 500
năm". Đã là bản sắc văn hóa dân tộc thì không có vấn đề hơn kém,
đúng sai, tốt xấu. Giá trị của ai là của người ấy.
Những
sự kiện kể trên chứng tỏ người dân Quảng Nam đón những luồng gió mới với thái
độ dè dặt cần phải tranh cãi phản biện trước khi tiếp nhận. Ngoài ra Quảng Nam
còn là nơi giao điểm, giao lưu của hai nền văn minh lớn: văn minh Trung Hoa
và văn minh Ấn Độ. Hai nền văn minh nầy du nhập vào Việt nam từ thế kỷ
thứ 3 sau công nguyên bằng hai con đường: đường thủy từ Ấn Độ, Miến Điện, Tích
Lan và đường bộ từ Trung Hoa sang. Người Việt và cả người Chăm đứng trước
một sự lựa chon: phải chọn một bỏ một hay dung nạp cả hai trong ý thức phản
biện thường trực, tranh luận gay gắt để cuối cùng dung thông, thâu hóa cả
hai.
Còn
giọng nói của người Quảng Nam có hơi thô mộc cứng và nặng (có lẽ vì pha giọng
của người Chăm) khiến người nghe có cảm giác đang bị cự cãi. Ngoài ra,
ngôn ngữ của người Quảng Nam có tính cách "ăn sóng, nói gió" có
lẽ vì đất Quảng Nam ở đầu sóng ngọn gió chăng? Người Quảng Nam ăn cục nói
hòn, nghĩ sao nói vậy, thẳng như ruột ngựa... ấy là do tánh quyết liệt, mạnh
mẽ, bộc trực...
Tóm lại,
tính hay cãi của người Quảng Nam phải chăng phát nguyên từ hoàn cảnh vị trí địa
lý của cộng đồng dân cư có ảnh hưởng đến tâm lý con người xứ Quảng. Tâm lý
phòng ngừa bất trắc trong môi trường thiên nhiên khắc nghiệt; tâm lý hồ nghi dè
chừng những luồng gió mới từ bốn phương thổi tới; tâm lý quyết liệt mạnh mẽ,
căng thẳng khi phải đương đầu với thiên tai thủy ách và các thế lực ngoại xâm.
Nhưng có một điều không thể phủ nhận là đất Quảng Nam đã sản sinh ra nhiều danh
sĩ danh nhân, anh hùng, chí sĩ có công lớn trong việc dựng nước và giữ nước.
Phạm
Đạt Nhân
3 Bình luận
- ngokhong
21:57
- Ngày 29/6/2014
leminhquoc:
lai ca~i. The nao la dung, the nao la khong dung? Ong la chan ly a? Doc lai mot
dieu da biet roi chua chac da thua. Nghe mot dieu khong trung voi nhan dinh cua
minh chua chac da sai.
- le minh quoc
14:0
- Ngày 29/6/2014
Chưa
hẵn đúng đâu, trong Người Quảng Nam của Lê Minh Quốc lý giải chu đáo hơn nhiều
lắm:
http://www.leminhquoc.vn/tac-pham-du-luan/nhan-dinh/979-nguoi-quang-nam.html?showall=1
- Trần ĐÌNH Thiệt
13:57
- Ngày 29/6/2014
bài
viết trên rất hay, đúng về người Quảng nam, cũng chính vì cái tính hay cãi mà
làm cuộc sống trở nên khó khăn cực khổ, mệt mỏi hơn. tôi cũng đã từng tranh cãi
như vậy, và tôi rút ra đc, tính tranh cãi, sân si nó chẵng tốt đẹp gì. Hãy nhìn
thực tế hơn, tích cực hơn làm nhiều việc tốt hơn, thay vì cứ 1 chuyện nhỏ, là
cự cãi,..........thật là mệt mỏi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét