SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ & TÊN GỌI CỦA BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Vòng tròn xanh dương
(biểu tượng quốc tể của bệnh đái tháo đường)
theo ICD-10 "danh mục quốc tế các bệnh tật, bản 10"

 

9.Hỏi : Tại sao lại gọi là Đái tháo đường ?

Trả lời : 

Đầu tiên người ta chỉ chú ý đến các triệu chứng uống nhiều tiểu nhiều tức là đái tháo. Một thầy thuốc thời La Mã cổ là Aretaeus (130-200), còn gọi là Aretaeus vùng Cappadocia, một địa danh nay tương ứng với vùng Đông – Nam Thổ nhĩ kỳ, mô tả như sau : “bệnh nhân uống bao nhiêu cũng không hết khát…lượng nước tiểu thải ra còn nhiều hơn cả nước uống vào… (nước tiểu) không ngừng chảy giống như khi ta tháo nút một ống cống” (aqueduc). Chính Aretaeus đặt cho bệnh này cái tên diabetes “đi-a-bê-tét” một từ Hy lạp có nghĩa là ống xi phông, hay sự đi qua để tả ý của ông cho rằng “nước không giữ lại được trong người mà dùng cơ thể như một chỗ nứt để thoát ra ngoài”.

Sách thuốc Trung Hoa gọi bệnh này là bệnh tiêu đan hay tiêu khát. 

 

10.Hỏi : Như vậy gọi là bệnh đái tháo thì hợp lý nhưng trong đái tháo có nói gì đến đường đâu ?

Trả lời : Tên bệnh ĐTĐ không phải đã có ngay từ đầu như ta đã thấy. Thế kỷ thứ 6 sau CN  trong kinh Vệ đà của Ấn độ cổ đại (Thực ra “kinh Veda”, bộ sách ghi chép các kiến thức khoa học thời đó, đã có từ 1400 – 1000 trước Công nguyên) các thầy thuốc ghi nhận kiến và ruồi bu vào nước tiểu các bệnh nhân đái tháo ; nước tiểu của những người này có màu sắc giống như nước mía hay mật ong. Tuy nhiên kinh Vệ đà không hề nói đã có ai đó nếm nước tiểu để xác nhận vị ngọt của nó. Phải hàng ngàn năm sau, mãi đến thế kỷ 17-18, các thầy thuốc người Anh mới xác định một cách khoa học vị ngọt trong nước tiểu và máu những bệnh nhân đái tháo là do có chứa một chất đường.

Thomas Willis (1621 – 1675) người Anh, là người đầu tiên dùng tên diabetes mellitus (đi-a-bê-tétx men-li-tutx) để gọi bệnh này, mel hay melli từ La tinh có nghĩa là mật ong;  đi-a-bê-tétx men-li-tutx là bệnh đái tháo mà nước tiểu có vị ngọt. Từ đó về sau người ta gọi bệnh này là Diabetes mellitus, đó là tên khoa học chính thức của bệnh được dùng trên toàn thế giới ngày nay, cũng có khi gọi tắt là Diabetes.

Đái tháo đường là tên khoa học của bệnh ở Việt Nam. Dân gian còn gọi là bệnh tiểu đường.

 

11.Hỏi : Chất đường tìm thấy trong nước tiểu của bệnh nhân có giống đường ta thường dùng hàng ngày không ?

Trả lời : Đường ta thường ăn hàng ngày làm từ cây mía hoặc cây củ cải đường (châu Âu). Còn đường trong nước tiểu bệnh nhân đái tháo đường là đường glucose, một loại đường chỉ có trong quả nho. Vì vậy bác sĩ còn gọi lượng đường có trong máu (đường huyết) hay đường có trong nước tiểu (đường niệu) là lượng glucose máu hay lượng glucose niệu.

Đường glucose trong máu đã được khẳng định bởi nhà hoá học người Pháp Michel Chevreul Eugène ở thế kỷ thứ 19.

 

Chú dẫn của Mai Thế Trạch

Muốn tìm hiểu thêm về lịch sử của bệnh đái tháo

đường (tiểu đường) tên khoa học là diabetes mellitus

xin xem thêm link sau :

http://en.wikipedia.org/wiki/Diabetes_mellitus