Thủy Hử Truyện và truyền thuyết (3)

PHẠM XUÂN HY (Paris)

Một cách nhìn khác về anh em Võ Tòng

Kết cục cuộc đời các anh hùng của Lương Sơn Bạc.

Thi Nại Am tả Võ Đại Lang, Võ Tòng

(施耐庵写武氏兄弟-Thi Nại Am viết về anh em họ Võ)

Theo học giả Cố Văn Hiển thì Thi Nại Am và Võ Đại Lang là người đồng hương, đồng học, lại là bạn bè thân thiết lúc còn nhỏ. Lớn lên, Võ Đại Lang lấy vợ sớm. Khi lấy Phan Kim Liên thì Võ Đại Lang khỏang mười sáu mười bẩy tuổi, còn Thi Nại Am nhỉnh hơn một tí, khỏang hai mươi tuổi.

Lúc đó Võ Đại Lang không có đủ tiền để lấy vợ, nên phải vay tiền Thi Nại Am.

Thi Nại Am đùa bảo với Võ Đại Lang rằng :

-Tớ cho cậu mượn thì được thôi, nhưng tớ chưa có vợ , thì đêm đầu cậu phải nhường cho tớ, có được không ?

Võ Đại Lang gật đầu đáp « được » .

Theo truyền thống mê tín của người Trung Hoa, Võ Đại Lang còn thề rằng « đứa nào dối thì đứa đó bị trời đánh chết ».

Vì thế, đến ngày Võ Đại Lang  cưới vợ, đêm đầu tiên người bước vào động phòng là Thi Nại Am, nhưng ông vốn là người có học sách thánh hiền, hiểu  nghĩa lý , nên suốt cả đêm hôm đó Thi Nại Am chỉ ngồi mà không dám cởi quần áo lên giường nằm.

Võ Đại Lang biết vậy, tỏ ý hết sức cảm kích Thi Nại Am, và tình bạn giữa hai người càng thêm gắn bó, thân mật.

Sau này , Võ Đại Lang được bổ lâm Tri Huyện huyện Dương Cốc, còn Thi Nại Am thì bần cùng, túng thiếu, nghèo khổ , trong nhà có khi không có gạo đổ vào nồi. Thi Nại Am bèn đế huyện Dương Cốc, để nhờ Võ Đại Lang cho mượn chút ít  lương thực. Sau khi hai người gặp nhau, Thi Nại Am mới  bầy tỏ ý của mình, nhưng chỉ thấy Võ Đại Lang lãnh đạm, chẳng nói có, mà cũng không từ chối, rồi mời Thi Nại Am ra ở ngoài quán dịch.

Thấm thoắt nửa năm trời trôi qua, ăn uống thì xuề xòa đạm bạc, còn Võ Đại Lang cũng không đến gặp.Thi Nại Am nghĩ  thầm trong bụng « Người ở nhà chờ chắc chết đói mất, minh không thể ở đây lâu được nữa ».

Rồi không từ giã, bỏ đi.

Thi Nại Am đi ra lối cửa tây môn của huyện Dương Cốc, thấy có một quán trà,tên tiệm đề là « Khánh 慶», mọi người ở đấy đều gọi tên là « Tiệm Trà Khánh ».

Bên trong,  khách đến uống trà rất đông. Thi Nại Am bước vào trong quán, uống xong một tách trà, lòng càng nghĩ càng thấy Võ Đại Lang là một thằng đểu, không đáng là bạn, rồi Thi Nại Am xin phép những khách hàng được « giảng cố sự-tức kể truyện » để kiếm tiền.Cổ xưa ở Trung Hoa,trong 50 nghề được coi là chính thức, trong đó có nghề « kể truyện ».Các khác uống trả dĩ nhiên là rất cao hứng. Thi Nại Am bèn lập tức tưởng  tượng ra hình ảnh của một anh Võ Đại Lang xấu xí, ba phần người bẩy phần quỷ, và kể là vợ Võ Đại Lang là một người đàn bà dâm lòan, thông gian với một người cũng đang tụ họp ở đây.Vì quán trà nằm ở bên ngòai cửa Tây Môn, nên Thi Nại Am dặt tên người gian dâm là Tây Môn Khánh.

Sau khi kể xong truyện, Thi Nại Am đứng dậy lên đường. Bất luận đi đến chỗ nào, chỉ cần có cơm ăn trà uống, và có nhiều người nghe, thì Thi Nại Am lại đem truyện ra kể.

Khi về đến làng, Thi Nại Am không thấy nhà cửa của mình  đâu nữa.Ngôi nhà tranh vách lá ngày trước đã biến mất.Thay vào đó là một ngôi nhà ngói sang trọng đường hòang.

Nguyên lai, Võ Đại Lang rất hiểu tâm lý của Thi Nại Am, dù có giúp lương thực, tiền bạc bao nhiêu, thì Thi Nại Am cũng không lấy, nên lén để dành tiến mua đất, cất nhà cho Thi Nại Am.

Thi Nại Am nghĩ lại những việc đã làm lúc đi đường  đối với Võ Đại Lang, thật là điều không phải, đáng xấu hổ,còn chuyện người vợ Võ Đại Lang gian dâm với Tây Môn Khánh cũng đã phổ biến, lan rộng đi mất rồi, không thâu hồi lại được.

Vì thế,  Thi Nại Am mới dùng bút thay lời, mô tả Võ Tòng thành một anh hùng hảo hán đả hổ ở Cảnh Dương Cương và sát đấu với tên gian phu Tây Môn Khánh ở Sư Tử Lâu, để mong chuộc lại lỗi lầm của mình.

Sự tích Võ Tòng Đả Hổ là một bộ phận sớm nhất trong Thủy Hử Truyện.

Mua vui cũng được một vài ba giây. Đa tạ.

 (Bài viết do học giả Cố Văn Hiển sưu tập và chỉnh lý-Phạm Xuân Hy dịch xong ngày 16-3-2016, lúc 21h 12).

***

 CHÚ THÍCH  (Trích từ « Sổ tay chữ Hán » của Phạm Xuân Hy)

Thủy Hử Hậu Truyện

水滸后傳

Tòan truyện gồm 40 hồi, do Trần Thẩm người thời Minh mạt Thanh sơ sáng tác.Trần Thầm tự là Hà Tâm, một tự nữa là Kính Phu, hiệu là Nhạn Đãng Sơn Tiều, sinh tốt kông rõ, đại khái vào cuối thời Minh mạt Thanh sơ. Khi nhà Minh vong, tác giả không chịu ra làm quan với Thanh triều, sống bằng cách bói tóan và chiết tự, cùng với Cố Viêm Võ kiến lập thi xã. Thi ca sáng tác của Trần Thầm thường biểu thị nỗi cảm thương thời thế, phong cách cứng cỏi điêu luyện..

Ngòai tác phẩm « Thủy Hử Hậu Truyện » ông còn có những ca khúc, thi văn tạp trứ như « Si Thế Giới », « Tục Nhập Nhất Đạn Từ », nhưng đều thât truyền.

« Thủy Hử Hậu Truyện » được coi như là nối tiếp với « Thủy Hử Truyện 100 hồi » .Tác phẩm thuật tiếp việc triều đình chiêu an các hảo hán và đi chinh phục Phương Lạp bị hại, may mắn còn sống sót một số đầu lãnh ở Lương Sơn Bạc như Lý Tuấn , Nguyễn Tiểu Thất, hơn ba chục người, không chịu ra làm quan. Nguyễn Tiểu Thất tái khởi binh tụ nghĩa, trên núi Vân Sơn ,và Lý Ứng  nổi dậy ở Ẩm Mã Xuyên, tiếp tục thế thiên hành đạo, chống lại tham quan ô lại đương quyền của triều Bắc Tống, công khai cướp bóc dân lành, dẫn quân Kim nhập xâm.Họ ra sức bất khuất chiến đấu với quân Kim. Sau phân tán  đi chạy ra ngòai biển, kiến lập cơ sở ở Kim Ngư Đảo. Lý Tuấn còn lên làm quốc vương Xiêm La.

Trên phương diệnnghệ thuật, những tính cách hình tượng của một số nhân vật chủ yếu được tác giả giữ nguyên như nguyên truyện.Cũng có đôi chỗ đựơc phát triển mới mẻ, ngôn ngữ lưu lóat, sinh động. Riêng việc tự thuật  quân Kim xâm lược lộn xộn, lung tung.

Tòan thư gồm hơn ba trăm nhân vật, tròng đó có 55 người trong « Thủy Hử Truyện »

Hậu Thủy Hử Truyện

后水滸傳

Tòan thư gồm 45 hồi, ghi Thanh Liên Thất Chủ Nhân là người sáng tác,tác giả sinh bình bất tường, nhưng theo bài tự của Thiên Hoa Tàng Chủ Nhân và nội dung , kết của Hậu Thủy Hử Truyện, thì tác phẩm có thể được viết vào đầu thời nhà Thanh.

Sách miêu thuật các hảo hán Lương Sươn Bạc trong « Thủy Hử Truyện » như Tống Giang, Lư Tuấn Nghĩa sau khi được chiêu an bị bọn gian thần giết hại, chuyển thế thác sinh làm Dương Ma, Vương Ma, trở thành những anh hùng tụ hội ở Động Đình Hồ, tiếp tục sự nghiệp thế thiên hành đạo, cùng nhau gánh vác việc nghĩa.

Về phương diện tư tưởng, tác giả kế thừa những điểm ưu tú trong Thủy Hử Truyện, nhiệt tình ca ngợi khởi nghĩa quân của Dương Ma, phẫn nộ tố giác sự hủ bại của triều đình phong kiến nhà Nam Tống.

Hậu Thủy Hử Truyện miêu thuật một cách chân thực nhiều cảnh dân chúng lầm than, không được yên lành sinh sống làm ăn .

Giữa lúc quân Kim nam hạ, Khang Vương Triệu Cấu  vội vã bỏ chậy xuống miền nam và xưng đế ở Nam kinh, đóng đô ở Lâm An, Dương Ma thấy Tống Cao Tông hèn nhát, đắm chìm trong tửu sắc, nên âm thầm lén vào trong cung thẳng thắn can ngăn, khác hẳn với Tống Giang trong Thủy Hử Truyện, trước mặt Tống Huy Tông chỉ biết có vâng vâng dạ dạ. Nên trong Hậu Thủy Hử Truyện, tác giả đã miêu thuật là Dương Ma rất dè chừng việc chiêu an và ban thưởng của triều đình nhà Nam Tống, và để Dương Ma phất biểu : « Tống Giang trượng nghĩa sơ tài, kết giao huynh đệ, là điều nên học hỏi, nhưng Tống Giang nhu nhược, không có chủ kiến, đưa anh em đến chỗ bị hại, là điều không thể bắt chước được ».

Về sau, khi bị Nhạc Phi đem quân đến đánh sơn trại, Dương Ma cùng các hảo hán ở Động Đình Hồ không muốn cùng Nhạc Phi giao chiến, và cũng không chịu đầu hàng, bỏ đến Hiên Viên Tỉnh rồi trốn vào Lư Sơn.

Chỗ bất túc của Hậu Thủy Hử Truyện là kết cấu lộn sộn, tính cách nhân vật thiếu phát triển biến hóa, việc tụ nghĩan của các hảo hán ở Động Đình cũng chỉ được miêu tả một cách qua loa, hình tượng nhân vật thiếu sự chân thật..

 Du van Xuân, người đời Thanh viết « Đãng Khấu Chí », kế tục « Thủy Hử Truyện », mô tả chuyện Trần Hy Chân và Trần Lệ Khanh « đãng bình » tiêu diệt Lương Sơn Bạc, sát hại bọn Tống Giang.

« Đãng Khấu Chí » tuy cùng đề tài với Thủy Hử Truyện, nhưng nội dung trọng điểm không giống nhau, và lập trường của các tác giả bất đồng. Cho nên, chủ đề của Đãng Khấu Chí hòan tòan tương phản, và có cái nhìn thù hận với Thủy Hử Truyện.

Đãng Khấu Chí / 蕩 寇 志

“Đãng Khấu Chí” là trường biên tiểu thuyết, gồm 70 hồi,do Du văn Xuân viết vào năm Đạo Quang nhà Thanh lại có tên khác là “Kết Thủy Hử Truyện”, là một tác phẩm chống lại “ Truyện Thủy Hử”. Du Vạn Xuân từng công kích “Thủy Hử truyện” là :

Du Van Xuân sinh năm 1794 mất năm 1849, tự là Trọng Hoa, hiệu là Hốt Lai Đạo Nhân, người Sơn Âm tỉnh , từng theo cha tham dự trấn áp các cuộc khởi nghĩa của người Dao tộc,Lê tộc, Hán tộc, ở Quảng Đông. Du Vạn Xuân cho “Thủy Hử Truyện là ”tà thuyết, là ngôn từ dâm uế, tai hại vô cùng, cho nên tác giả phải nói lên sự thật, trừ bỏ những lới dối trá, trong Thủy Hử Truyện ,để cho thiên hạ hậu thế phân biệt được cái điều trung nghĩa với việc đạo tặc”.

Đãng Khấu Chí của Du Vạn Xuân  thuật tiếp Thủy Hử Truyện, bản 71 hồi, do Kim Thánh Thán đã san cải.

 Đó là động cơ thúc đẩy mà tác giả Du Vạn Cơ đã bỏ 22 năm tâm huyết để hòan thành “Đãng Khấu Chí”. Sau khi Du Vạn Xuân qua đời, người con có nhuận sắc lại và cho khắc in vào những năm Hàm Phong sơ niên, Hàm Phong thất niên, Đồng Trị thập niên.

 Đãng Khấu Chí tường thuật  câu chuyện Trần Hy Chân và Trần Lệ Khanh « đãng bình »và giết hết nghĩa quân ở Lương Sơn Bạc, trút lòng thù hận sâu đậm của tác giả  đối với “Thủy Hử Truỵện”.

Vì quan điểm đó, “Đãng Khấu Chí” được sự hoan nghênh của giai cấp quan lại thống trị.

Mặc dầu cùng đề tài với Thủy Hử Truyện, nhưng nội dung có những  điểm không giống nhau, và lập trường, tư tưởng của hai tác giả cũng khác biệt nhau.

Cho nên, vào năm Hàm Phong thập niên, tức năm 1860, khi Lý Tú Thành, một lãnh tụ  khởi nghĩa  Thái Bình Thiên Quốc, khi  đánh chiếm được Tô Châu đã ra lệnh “phần thư”, đốt bỏ cấm hủy “Đãng Khấu Chí”.

***