HÀ NỘI XƯA - Phố Tràng tiền (5)

TRẦN THANH NHÂN 

Hà Nội Xưa - Phố Tràng Tiền (5)

PHẦN V: HIỆU THUỐC J. BLANC & TIỆM ẢNH CỦA PIERRE DIEULEFILS

Julien Blanc hành nghề dược tại Hà nội từ năm 1886. Ban đầu ông hợp tác với Noël Reynaud mở "Hiệu thuốc tây và thuốc nam" Reynaud - Blanc, phố Hàng Khảm, trước là cửa hàng tạp hoá Paris, sau đó làm ăn một mình từ tháng sáu 1887.

Pierre Dieulefils (1862 – 1937) là nhà sản xuất bưu ảnh nổi tiếng nhất  tại Việt Nam dưới thời Pháp thuộc. Số lượng lớn nhất bưu ảnh của ông lên đến 5.000 bản. Nó giúp chúng ta khám phá mọi mặt đời sống thường ngày xứ Đông Dương trong giai đoạn 1885 và 1925.

Post lại ảnh entry trước. Hotel et Cafe de la Paix treo bạt che nắng. Một người đàn ông xách nước băng qua đường. Nhóm người di chuyển về phía góc phố. Hãy chú ý đến tấm biển hiệu treo trên cửa chính ngôi nhà đầu phố.

Đó là hiệu thuốc Jean Blanc ở góc đường Paul Bert (Tràng Tiền) và đại lộ Henri Riviere (Ngô Quyền).  Hàng cây non mới trồng được đỡ bằng các thân tre. Chủ nhân hiệu thuốc có lẽ yêu thiên nhiên, ông cho đặt nhiều chậu cảnh trước nhà và trên hiên tầng hai. Bóng dáng các nhân viên người Việt trong hiệu thuốc phù hợp với mô tả nơi đây bán cả tân dược và đông dược (pharmacie française et indigène de l'Indochine)

Toàn cảnh ngã tư Tràng Tiền - Ngô Quyền nhìn từ sân thượng khách sạn Metropole. Thời kì này phổ biến loại biển hiệu bằng gỗ lắp nghiêng trên bờ mái.  Bên kia đường là Khách sạn Gà Trống Vàng (Hotel du Coq), tiếp đến là tiệm ảnh của Pierre Dieulefils, băng qua đường là hiệu thuốc J. Blanc

Hiệu thuốc J. Blanc năm 1904 nhìn từ góc phố bên số chẵn. Cột điện đầu nhà được thay thế bằng loại thép góc tán đinh rivet. Chỗ nhóm các bà hàng rong nghỉ chân là vỉa hè trước Nhà xuất bản F.H. Schneider (Imprimerie Typo-Lithographique F.H. Schneider) nay là tòa nhà International Center

Đứng trước hiệu thuốc J. Blanc nhìn về đầu phố. Nhà hát lớn lúc này chưa xây. Loại đèn đường thuộc thời kì đầu. Góc chụp này giúp xác định ngôi nhà thứ tư trong bốn ngôi nhà góc phố - Khách sạn Hà Nội

Đối tượng mô tả là khách sạn Metropole, tuy vậy trong khuôn hình thấy đủ 4 ngôi nhà, lần lượt theo chiều kim đồng hồ là NXB Schneider, KS Hà Nội, hiệu thuôc J. Blanc và hiệu ảnh P.Dieulefils.

Bưu ảnh gửi từ Hà Nội 13 tháng năm 1905.Trước nhà không còn hàng cây. Dòng chữ biển hiệu: Enseigne de boutique:Maison fondée en 1886 J. BLANC Pharmacien de 1re classe (Nhà thuốc thành lập năm 1886 J. Blanc Dược sĩ hạng nhất). Chú thích ghi rõ địa chỉ hiệu thuốc 31 đường Paul Bert (ngày nay là 33 Tràng Tiền)

Cùng góc chụp với ảnh trước, thời gian muộn hơn. Cột đèn giữa ngã tư thay bằng loại khác. Tuyến phố Tràng Tiền không còn cây xanh. Bốn ngôi nhà phô bầy đường nét kiến trúc của mình. Hiên khách sạn Gà Trống Vàng kéo bạt chống nắng. Cơn bão ngày 7/06/1903 đã làm gãy đỏ hàng loạt cây xanh phía trướckhách sạn Metropole

Hiệu thuốc J. Blanc và tiệm ảnh P. Dieulefils nhìn từ NXB Schneider. Phố Tràng Tiền không còn bóng cây. Dãy số lẻ có thể phân biệt rõ từng ngôi nhà: hiệu thuôc J. Blanc, Hotel et Cafe de la Paix (vói dãy bàn ghế kê trên hè), bách hóa anh em nhà Debeaux, và nhà Godard

. 

Ảnh crop thấy rõ hơn phía bức tường hồi tiệm ảnh P. Dieulefils, dưới chân cột điện, có một máy nước công cộng. P. Dieulefils mở thêm tiệm ảnh này năm 1905 bên cạnh địa chỉ ban đầu, đồng thời là nhà riêng của ông tại 53 Rue Jules Ferry (phố Hàng Trống và Lê Thái Tổ ngày nay). Vị trí tiệm ảnh này ngày nay là Phòng triển lãm tranh.

Khách sạn Metropole vẫn mang hình dáng cũ, trong khi kiến trúc của NXB Schneider thay đổi. Máy nước công cộng vẫn đó, thời kì này ta bắt gặp trên phố những chiếc xe bồn gỗ bò kéo chở nước. Trên nóc khách sạn Hotel du Coq thấy rõ hình dáng con gà trống vươn cổ gáy, vị trí này ngày nay là chi nhánh GP Bank

Những năm 30 trào lưu kiến trúc theo phong cách Art Deco mở đầu bằng việc xây dựng lại khách sạn Terninus (ngày nay là nhà thông tin - triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng) lan ra khắp phố. Các ngôi nhà được xây lại hoặc sửa mặt tiền cho phù hợp xu thế chung. Khách sạn Hà Nội lúc này bị thu hẹp lại, phần diện tích ở góc phố mọc lên Ngân hàng Pháp – Hoa. NXB Schneider chuyển đổi thành hiệu sách MAG CHAF.

Ngã tư Tràng Tiền – Ngô Quyền những năm 50. Bìa trái ảnh là một phần Cinema Palace (thời kì này là rạp Eden) với những khối vuông và ô tròn trên mặt tiền. Tầng một các ngôi nhà Hotel et Café de la Paix, hiệu thuốc J. Blanc có sửa sang cho hiện đại hơn, nhưng vẫn giữ dáng dấp ban đầu. Ngôi nhà trước đây là tiệm ảnh của P. Dieulefils không rõ kinh doanh gì bởi sau năm 1913 P. Dieulefils trở về Pháp, giao tiệm ảnh này cho người khác quản lý. Tuy về sau, ông có quay lại Đông Dương để sáng tác, nhưng chủ yếu sống tại quê nhà Malestroit và mất vào năm 1937.

Mép trái bức ảnh thấy rõ trên hàng hiên ngôi nhà trước đây là tiệm ảnh Pierre Dieulefils có biểu tượng Gà Trống Vàng, hình như KS thôn tính tiệm ảnh xưa đeer mở rộng ra sát phố Tràng Tiền? Cửa sổ tầng một hiệu thuốc J. Blanc bị bít đi, nhưng cấu trúc gỗ tầng hai vẫn nguyên vẹn như ban đầu. Nhìn về phía Nhà hát lớn thấy rõ tấm biển Hanoi Hotel (sau 1954 đổi thành KS Dân Chủ) 

Ngày nay hiệu thuốc J. Blanc xưa là tiệm may Veston Bình Minh, phần đầu hồi quay sang phố Ngô Quyền là ATM Vietin Bank

 Và tiệm ảnh của nhà sản xuất bưu ảnh lớn nhất thời Pháp Pierre Dieulefils ngày nay là Triển lãm mỹ thuật, số nhà 36 Tràng Tiền (số cũ là 44 Paul Bert như thấy in trên mép trái bức bưu ảnh dưới)